انتقال بیماری از حیوان به انسان از طرق مختلف و توسط انواع میکروب ها، باکتری ها، قارچ ها و کرم ها صورت می‌گیرد؛
که برای پیشگیری ابتلا به هرگونه بیماری که ناقل آنها حیوانات باشند می‌توانید از دامپزشک و انواع فروشگاه های حیوانات خانگی معتبر مثال پتیا بهره بگیرید.
سه نوع از مهمترین بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان
-
عفونت قارچی (Dermatophytosis)
اولین مثالی که می‌توان در خصوص انتقال بیماری از حیوان به انسان ذکر کرد، عفونت قارچی است.
عفونت قارچی یا درماتوفیتوز (Dermatophytosis) که بیشتر از انواع بیماری حیوانات اهلی به شمار می‌آید، نوعی عفونت پوستی است که عامل آن انواع قارچ‌ها می‌باشد و می‌تواند ماه‌ها بدون میزبان و تا زمانی که بدن حیوانی آن را جذب کند، زنده بماند.
این بیماری که در خصوص انتقال بیماری از حیوان به انسان مثال زدنی است، از طریق تماس مستقیم با پوست و موی حیوان آلوده به عفونت، به انسان منتقل می‌گردد.
شایع‌ترین این گونه بیماری که درحقیقت از انواع بیماری حیوانات اهلی نیز به حساب می آید، در سگ، گربه و انسان توسط قارچ هایی است که درماتوفیت (Dermatophyte) نام دارد، ایجاد می‌شود.
البته باید در نگهداری از جوندگان خانگی چون موش ها، خرگوش ها و خوکچه های هندی هم احتیاط کنید.
درماتوفیت ها که بیست و چهار گونه آن شناسایی و تعیین شده است، دوستدار کراتین هستند.
علت تأثیر عفونت قارچی در پوست، مو و ناخن
کراتین پروتئینی است که به وسیله سلول‌های پوست تولید می‌شود و محل آن در لایه خارجی پوست است.
همچنین مو و ناخن نیز از این نوع پروتئین تشکیل شده‌اند.
به علت علاقه درماتوفیت ها به کراتین که یکی از عوامل انتقال بیماری از حیوان به انسان هستند، مناطقی چون پوست، مو و ناخن دچار عفونت قارچی می‌شود.
محل تأثیر و بروز عفونت قارچی در انسان
- پوست بدن
- پوست سر
- کشاله ران
- ناخن‌ها
علائم عفونت قارچی در انسان
- قرمزی پوست و خارش آن همراه با تورم، تاول و زخم
- تکه های دایره‌ای شکل طاس روی پوست سر بر اثر سست شدن ریشه
- جوش های کوچک، دایره‌ای و نوک تیز با حاشیه قرمز
- خشکی، زبری و پوسته پوسته شدن پوست
- شکستن، بی رنگ و سفت شدن ناخن ها
علائم عفونت قارچی در حیوانات
- ضایعات و لکه های متعدد پوستی
- ریزش بیش از حد مو
- قرمزی در مرکز ریزش مو
معروف ترین راه تشخیص عفونت قارچی
از معروف ترین راه تشخیص انواع بیماری های پوستی اعم از انگلی، باکتریایی و قارچی مثال عفونت قارچی که البته حدودی می‌باشد، بهره گیری از لامپ وود است.
این لامپ، مخصوص معاینه های پزشکی، قابل حمل و دارای نور UV مشکی رنگ با طول موج 360 نانومتر می‌باشد که خالق آن یک فیزیکدان آمریکایی به نام رابرت وود است.
لامپ وود ضایعات درماتوفیتی را به رنگ سبز کمرنگ و شبرنگ نشان می‌دهد.
دقیق ترین راه تشخیص بسیاری از عفونت های قارچی خارجی
عفونت قارچی خارجی نمونه ای از موضوعات انتقال بیماری از حیوان به انسان و از انواع بیماری حیوانات اهلی است.
کشت قارچ ها از محل درگیر، مطمئن‌ترین راه تشخیص بسیاری از عفونت های قارچی خارچی است که می‌توان گفت از این طریق 40 تا 70 درصد آنها تشخیص داده می‌شود.
روش های درمان قارچ پوستی در حیوانات
در قدم اول موی اطراف محل دچار عفونت را کوتاه کرده و می‌توان مکان مورد نظر را با چهار روش مؤثر درمان نمود:
- شامپوی میکونازول (Miconazole)
- داروهای ضد قارچ
- پماد کلوتریمازول (clotrimazole)
- داروی ایتراکونازول (Itraconazole)
سه درماتوفیت اصلی در انسان
- تریکوفیتون
- اپیدفیتونرمو فلوکوزوم
- میکروسپروم
سه تفاوت در سه درماتوفیت اصلی در انسان
- عفونت زدایی
- هاگ
- کلنی
انواع قارچ های درماتوفیتی
- میکروسپروم کنیس (Microsporum canis) که از حیوان به حیوان منتقل می‌شود.
- میکروسپروم ژیپسیوم (M.gypsium) از طریق خاک به حیوانات انتقال می‌یابد.
- تریکوفیتون منتا گروفیتس (Trichophyton mentagrophytes) از طریق جوندگانی چون موش، خرگوش و خوکچه هندی به حیوان یا انسان سرایت می‌کند.
-
بیماری هاری
دومین موردی که درباره موضوع انتقال بیماری از حیوان به انسان مثال زدنی است، بیماری هاری می‌باشد.
این بیماری از انواع بیماری حیوانات اهلی نیز به شمار می آید.
عامل بیماری هاری نوعی ویروس RNA دار و نوتروپ (ویروس‌های غیرزنده و ترکیب شده از بیت‌های DNA و RNA سلول‌های دیگر) است که باعث التهاب حاد در مغز می‌شود و عامل دیگری از عوامل انتقال بیماری از حیوان به انسان است.
روند انتقال و پیشرفت بیماری هاری
ویروس این بیماری غفونی که از عوامل انتقال بیماری از حیوان به انسان است، از طریق محل گاز گرفتگی و بزاق دهان حیواناتی چون سگ مبتلا به هاری وارد بدن موجودات خون گرم و پستانداری مانند انسان می‌شود و این موجودات چه اهلی باشند چه وحشی، آنها را مبتلا می‌سازد.
ویروس مذکور که از عوامل انتقال بیماری از حیوان به انسان به شمار می آید، پس از ورود به بدن این موجودات، به واسطه اینکه به سیستم عصبی تمایل نشان می‌دهد، خود را از طریق ماهیچه ها به سمت اعصاب انتهایی رسانده، به سیستم عصبی حمله و تکثیر را از آلوده سازی سلول میزبان آغاز می‌کند و پس از بلوغ ویروس و پخش در بدن موجب مرگ می‌گردد.
درصد جهانی ابتلا به بیماری هاری
روزانه 160 نفر در اثر ابتلا به عارضه هاری که از موارد مورد بحث انتقال بیماری از حیوان به انسان است، می‌میرند که 60 درصد آن به آسیا و 38 درصد به آفریقا اختصاص دارد.
40 درصد از این آمار بدست آمده را کودکان زیر پانزده سال بر اثر گازگرفتگی شامل می‌شود.
روش های از بین بردن و ضدعفونی کردن ویروس هاری
- جوشاندن وسایل آلوده
- شست و شوی وسایل آلوده با الکل
حرارت و زمان از بین بردن میکروب هاری
- حرارت 50 درجه سانتی گراد در مدت پانزده دقیقه
- حرارت 60 درجه سانتی گراد در مدت سی و پنج ثانیه
- حرارت 100 درجه سانتی گراد به مدت چند ثانیه (کمترین زمان)
حیواناتی که به بیماری هاری مبتلا نمی‌شوند
- پرندگان
- ماهی ها
- خزندگان
- دوزیستان
حیوانات وحشی که به بیماری هاری دچار می‌شوند
- اسکانک
- راکون
- خفاش
- کایوت
- روباه
بیماری هاری، به علت اینکه شیوع آن در حیوانات خانگی مانند سگ و گربه بیشتر اتفاق می‌افتد در گروه بیماری حیوانات اهلی قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر بیماری هاری می‌تواند جزو بیماری حیوانات اهلی چون اسب، بز، گوسفند، خوک و راسو به حساب بیاید اما شیوع این بیماری در آنها کمتر است.
راه درمان بیماری هاری
واکسن، راه درمان بیماری هاری که از امثال انتقال بیماری از حیوان به انسان بوده که چندین نوع در دسترس آن برای از بین بردن ویروس هاری که توسط گازگرفتگی خفاش یا سگ آلوده وارد بدن شده است، مؤثر می‌باشد.
واکسن هاری در دو حالت، پیش از قرارگیری در معرض ویروس و مدتی مشخص پس از قرارگیری در معرض ویروس تأثیر می‌گذارد.
واکسن هاری به صورت سه دوز طولانی مدت به پوست یا عضله تزریق شده و امکانی را در بدن ایجاد می‌کند که بدن موجودات را در برابر ورود ویروس هاری ایمن می‌سازد.
-
بیماری تب مالت (بروسلوز)
بیماری تب مالت (بروسلوز) که مثال دیگری برای موضوعات انتقال بیماری از حیوان به انسان است و در گروه بیماری حیوانات اهلی قرار می گیرد؛
عامل ایجاد کننده این بیماری که یک نوع عفونت باکتریایی است، باکتری بروسلا بوده و از شایع ترین بیماری های مشترک بین انسان و دام به شمار می‌آید.
ویژگی های باکتری بروسلا
- گرم منفی: رنگ آمیزی گرم (Gram staining) یک نمونه از مهمترین روش‌هایی است که در علم میکروبیولوژی (Microbiology) متداول می‌باشد؛
این روش را اولین بار شخصی به نام این فرد هانس کریستین گرم که علم باکتری شناسی داشت و اهل دانمارک بود کشف کرد.
نظریه او در این روش بدین صورت بود که باکتری ها از نظر رنگ آمیزی به دو گروه گرم مثبت و گرم منفی که درحقیقا همان ساختار دیواره سلولی است، تقسیم می‌شوند.
- رنگ قرمز
- کوچک و به اندازه نیم الی یک و نیم میکرون
- هوازی: در محیطی فعالیت دارند و رشد و نمو پیدا می‌کنند که حاوی اکسیژن است.
- غیرمتحرک
- فاقد هاگ
- سلول های میله‌ای شکل کوتاه
طیف گسترده‌ای از حیوانات پستاندار زمینی و یا دریایی، چه اهلی، چه وحشی، به بیماری تب مالت مبتلا می‌شوند.
انواع میکروب بروسلا در حیوانات
- بروسلا ملیتنسیس (B. melitensis) که بیشتر با بزها و نشخوار کنندگان کوچک منطبق است.
- بروسلا آبورتوس (B. abortus) که عامل اصلی سقط جنین در گاو ها است و از طروق مختلف مانند غذا، پوست زخمی، چشم، پستان در حال شیردهی، تنفس و اسپرم آلوده، میکروب بیماری نام برده به بدن این حیوان وارد می‌شود.
- بروسلا سویس (B. suis) که باکتری های جدا شده از خوک است و با این حیوان مرتبط می‌باشد.
- بروسلا کانیس (B. canis) که در بدن سگ ها شایع است.
- بروسلا نئوتوم (B. neotomae)
- بروسلا اویس (B. ovis) که بیشتر با بدن گوسفندان منطبق است.
عوارض بیماری تب مالت (بروسلوز)
- سقط جنین در دام درگیر
- کاهش تولید شیر
- عقیم شدن و نازایی
همانطور گفته شد میکروب بیماری تب مالت از طریق حیواناتی چون بز، گاو، گوسفند، خوک آلوده و مصرف محصولات لبنی مثال شیر، کره و پنیر وارد بدن انسان می‌شود و به همین علت جزو گروه بیماری حیوانات اهلی به حساب می‌آید.
باکتری که از عوامل انتقال بیماری از حیوان به انسان است، عامل ایجاد کننده بیماری تب مالت بوده و در موارد نادر می‌تواند از طریق هوا و لمس مستقیم حیوانات درگیر، انتقال بیابد.
محل تأثیر بیماری تب مالت (بروسلوز) در انسان
- مغز استخوان
- قلب و سیستم عصبی مرکزی
- گره های لنفی
- کبد
- طحال
- سیستم تناسلی (تولیدمثل)
مواردی که امکان بروز بیماری تب مالت را در بدن انسان افزایش می‌دهد
- کم خونی
- مشکلات معده‌ای
- سابقه جراحی معده به علت کاهش اسید معده
بیماری تب مالت (بروسلوز) در بدن انسان که مثال خوبی برای انواع بیماری حیوانات اهلی است، در سه حالت خفیف ، مزمن و حاد شکل می‌گیرد و می‌تواند از ۵ الی ۶۰ روز، حتی تا چندین ماه ادامه داشته باشد.
این بیماری در مردانی که بین بازه سنی ۲۰ الی ۶۰ سال هستند، شایع‌تر است.
علائم بیماری تب مالت در حالت های خفیف ، مزمن و حاد
- طحال بزرگ به علت بزرگ شدن غدد لنفی
- اختلال در انعقاد خون و عدم عملکرد پلاکت های خون در اثر کاهش تعداد آنها
- تبخال
- تب و لرز
- ضعف و خستگی مفرد
- درد در مواقع لمس ستون فقرات
- سر درد
- عضله و مفصل درد
- کمر درد
- یبوست
- کاهش وزن
- بی اشتهایی
- تعریق
- افسردگی
- ناتوانی جنسی
- آبسه در تخمدان‌ها ، کلیه‌ها و مغز
- التهاب در سطح داخلی قلب
راه های پیشگیری و درمان بیماری تب مالت
- عدم مصرف شیر پاستوریزه
- جوشاندن شیر قبل از مصرف
- استفاده از وسایل محافظتی مثال دستکش، محافظ چشم و پیش بند در ارتباط با دام
- واکسینایون دام ها
- مصرف آنتی بیوتیک جهت مبارزه با عفونت
- مصرف داروهای کورتیزولی بخاطر کاهش التهاب در قسمت درگیر
- مصرف داروهای ضد درد عضلانی
-
آنفلوانزای پرندگان
مثال مناسب دیگری که می‌توان در خصوص انتقال بیماری از حیوان به انسان ذکر کرد، آنفلوانزای پرندگان است.
این بیماری در اهمیت سلامت پرندگان خانگی نکته قابل توجهی است.
آنفلوآنزای پرندگان نوعی بیماری تنفسی و و اگیردار می‌باشد که عامل به وجود آورنده آن ویروسی از خانواده Orthomyxoviridae و دارای سه تیپ است.
سه تیپ ویروس آنفلوآنزای پرندگان
- تیپ A: آنتی ژن های H و N
- تیپ B
- تیپ C
ویروس H5N1 که از تیپ A است، علاوه بر اینکه باعث بروز بیماری و مرگ در پرندگان مناطق آسیایی و اروپایی مانند کشورهای روسیه و قزاقستان می‌شود، می‌تواند انسان را نیز بیمار کند.
البته گفتنی است که قبل از شیوع این بیماری در مناطق آسیایی و اروپایی، در سیبری شیوع پیدا کرده بود.
منابع طبیعی ویروس تیپ A آنفلوانزای پرندگان آبزی وحشی، پرندگان مهاجر و طیور اهلی و صنعتی مانند بوقلمون، اردک، شترمرغ و بلدرچین هستند.
همانطور گفته شد این بیماری از طریق پرندگان به انسان منتقل می‌شود اما در موارد خیلی نادر دیده شده است که از انسان به انسان انتقال یافته است.
جالب است بدانید مدت زمان بیماری آنفلوانزای پرندگان بین بازه سه تا چهارده روز در یک پرنده یا یک گله پرنده است.
دو علت آلودگی انسان به بیماری آنفلوانزای پرندگان
- ارتباط مستقیم انسان با پرنده یا پرندگانی که درگیر بیماری هستند.
- ارتباط مستقیم انسان با لاشه باقی مانده پرندگانی که در اثر این بیماری کشته شده‌اند.
افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری آنفلوانزای پرندگان قرار دارند
- مرغداران
- کارگران مرغداری ها
- کارکنان پارک های پرندگان
- دامپزشکان
چهار کشوری که در آنها ابتلای بیماری آنفلوانزای پرندگان مشاهده شده است
- ویتنام
- تایلند
- اندونزی
- کامبوج
کشورهایی که بیماری آنفلوانزای پرندگان در آنها به طور کامل کنترل شده است
- ژاپن
- مالزی
- جمهوری کره
علائم بیماری آنفلوانزا در پرندگان
- آلودگی خفیف تا شدید دستگاه تنفسی فوقانی
- کاهش تخم گذاری پرنده
- ریزش اشک
- متورم شدن سر و صورت
- سیاه رنگ شدن قسمت‌های بدون پر مانند تاج پرنده
- اسهال
- درگیر شدن سیستم عصبی
- مرگ سریع
عواملی که در کم یا طولانی شدن بیماری آنفلوانزای پرندگان دخیلند
- میزان آلودگی و قدرت بیماری زایی توسط ویروس عامل بیماری مورد نظر
- طریقه سرایت عفونت
- نوع پرنده
- عوامل محیطی مانند گرد و غبار و آمونیاک
روش های پیشگیری و درمان آنفلوانزای پرندگان در انسان
- شستن دست‌ها با آب گرم و صابون پس از سرفه کردن
- استفاده از یک دستمال جهت جلوگیری از عطسه و یا سرفه و انداختن آن داخل سطل درب دار پس از استفاده
- جداسازی و دوری افراد بیمار از افراد سالم
- به‌موقع دریافت کردن واکسن های بیماری آنفوآنزای مرغی
- عدم استفاده ظروف مشترک برای گوشت پخته و خام در زمان آماده کردن غذا
- دوری از پرندهٔ بیمار یا مرده، بازار حیوانات زنده، مزارع طیور و مدفوع پرندگان
- بهره گیری از راهنمایی های ارائه‌شده برای افرادی که پرنده های خانگی نگهداری می‌کنند