حقوق حیوان خانگی یا به طور کلی حقوق حیوانات حیات وحش که رعایت آن به شدت توجه مدافعان زیست محیطی را به خود جلب کرده است، یکی از قوانین نگهداری از حیوانات خانگی و سرپرستی حیوانات خیابانی می‌باشد.
درست است حقوق حیوان خانگی و خیابانی، توسط ما انسان ها تعریف نشده اما بر گردن ما بوده و نباید زیر پا گذاشته شود.
همانطور که گفته شد حقوق حیوان خانگی و حیوانات حیات وحش توسط ما انسان ها تعریف نمی‌شود بلکه تمام موجودات زنده با حقوقی که طبیعت برای آنها تعریف کرده است، به دنیا می‌آیند؛
با توجه به همین موضوع، بسیاری از انسان ها حیوانات خانگی خود را دوست دارند و حتی می‌توان گفت حدود 90 درصد از صاحبان، حیوانات خانگی خود را جزئی از خانواده می‌دانند.
این مقاله در سایت پتیا به حقوق حیوان خانگی می‌پردازد که در ادامه حاوی توضیحات بیشتری است.
تعریف کلی حقوق حیوانات
در اصل حقوق حیوانات (Animal rights)، ایده ای است که در آن برخی یا تمام حیوانات حق دارند موجودیت خود را اثبات کرده و در اختیار بگیرند و برای ابتدایی ترین تا مهمترین منافع خویش، انتظار توجه و حمایت داشته باشند.
حقوق حیوان خانگی یا به طور کلی حقوق حیوانات، عقیده ایست که در محتوای آن، این را بیان می‌کند که حیوانات حق دارند از استفاده و بهره برداری انسان عاری باشند اما اختلاف نظرهای بسیاری در این میان وجود دارد؛
برای مثال قوانین ایالتی و فدرال، حیوانات را به عنوان دارایی می‌داند و بیان می‌کند از حقوق قانونی اندکی برخوردار هستند و اگر سگ یا گربه آنها بیش از حد برایشان دردسرساز باشد، براساس حق مالک بودنشان می‌توانند حیوان را بکشند و یا او را نزد یک دامپزشک رها کنند.
حقوق حیوان خانگی یا به صورت کلی حقوق حیوانات، به معنای قرار دادن جایگاه بالاتر حیوانات نسبت انسان ها نیست فقط این موضوع در مورد میزان رفاه حیوانات صحبت می‌کند و این دو موضوع کاملاً باهم متفاوت هستند.
قانون حمایت از حقوق حیوانات در کشورهای مختلف
جالب است بدانید در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا دارای قانون حمایت از حقوق حیوانات می‌باشند اما برخی دیگر نیز این قانون را در کشور خود رعایت نمی‌کنند یا اصلاً دارای چنین قانونی نیستند.
در برخی کشورها قانون حمایت از حقوق حیوانات به این صورت است که فقط تامین نیازهای اولیه حیوان مانند آب، غذا و سرپناه را پوشش می‌دهد و در صورت عدم رعایت آن فرد مالک تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد اما در صورت درد و رنج حیوانات، قوانینی وجود ندارد و در قبال اقداماتی که مالک حیوان انجام می‌دهد و به نفع حیوان نیست، مجازاتی مشخص نمی‌گردد.
متاسفانه باید بگوییم حتی اگر در همه کشورها هم مقررات ضد خشونت حیوانات نیز وضع و اعمال گردد بازهم پرونده هایی به نتیجه می‌رسد که غالباً دارای شواهد و مدارک لازم باشند که این موضوع در بسیاری از موارد موفق نیست؛
بنابراین این بدان معناست که فقط بدترین پرونده های ظلم و بی توجهی به حیوانات تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.
در بسیاری از کشورها هم حقوق حیوان خانگی و به طور کلی حیوانات اهلی به موضوع قانون گذاری و نبردهای دادگاهی تبدیل شده است که در برخی موارد حتی نمایندگی قانونی خود را نیز دارند؛
بنابراین مشخص است که در برخی کشورها قانون گذاران تلاش می‌کنند راه را برای حقوق قانونی حیوانات هموار کنند تا حیوانات اهلی و خانگی بیشتر در روند افزایش پذیرش اجتماعی قرار بگیرند.
همچنین تلاش می‌کنند برای حیوانات حق رهایی از ظلم و ستم، حق نجات از یک فاجعه طبیعی و حق داشتن منافع در یک دادگاه را در نظر بگیرند.
قانون بهزیستی حیوانات (AWA)
قانون بهزیستی حیوانات (AWA) مقرراتی را برای اطمینان از حداقل درد و رنج حیوانات پوشش می‌دهد و این قانون باعث می‌شود محققان گزینه های دیگری را برای استفاده از حیوانات در نظر بگیرند اما متاسفانه هنوز هم می‌توان از حیوانات به طور قانونی در روش های آزمایشی، بدون هیچگونه بیهوشی یا تسکین درد استفاده کرد.
این قانون فقط در مورد ذبح حیوانات اعمال می‌شود اما شامل حال مرغ نمی‌شود، از این رو می‌توان گفت حیوانات خوراکی تحت عمل پذیرش دامداری، از حمایت اندکی برخوردارند.
ارتباط بقای نسل انسان با سلامت حیوانات
به سبب اینکه بقای نسل انسان ها و سلامت حیوان خانگی و در کل حیوانات حیات وحش در گروی بهره مندی از محیط زیست سالم و برخورداری از گونه های متنوع جانداران است، حفاظت از گونه های جانوری امری مهم تلقی می‌شود؛
و شکار غیر قانونی و عدم محفاظت از محیط زیست که یک وظیفه همگانی است، جرم محسوب شده و مجازات آن به طور خاص مورد توجه قرار می‌گیرد.
تعریف محیط زیست
در واقع محیط زیست به فضایی گفته می‌شود که تمامی شرایط فیزیکی، بیولوژیکی، اجتماعی، سیاسی و … شامل حال همه موجوداتی شود که در آن زیست می‌کنند.
به سبب اینکه اخلاق زیست محیطی به زوایای مختلف رابطه انسان ها با محیط پیرامونی و زیستیشان می‌پردازد، قوانین نگهداری از حیوانات خانگی و حیات وحش نیز در دل این موضوع جایگاهی خاصی دارد.
از سوی دیگر به علت اینکه انسان ها مسئولیت ویژه‌ای نسبت به محیط زیست دارند، باید بدانند این چنین مسئولیتی مسـتلزم نادیده نگرفته شدن پیامدهاي ممکن بر سایر موجودات زنده در زمان تصمیم‌گیري درباره محیط زیست است.
عناصر و ارکان محـیط زیسـت
- مکان و فضا
- شرایط فیزیکی و زیستی
- حضور زیست کنندگان یا همان موجودات
- تنظـیم روابط میان زیست کنندگان
مدافعان حقوق حیوانات
کسانی که به التزام نامستقیم باور دارند، حقوق حیوان خانگی و به طور کلی جانوران را نه به علت وجود خودشان، بلکه به جهت ارتباطی که با انسان‌ها دارند، مهم می‌دانند و به حقوق آنها احترام می‌گذارند.
هواداران حقوق حیوان خانگی و حیوانات حیات وحش بر این باورند که موجودات نه باید اسیر و زندانی شوند و نه خورده شوند؛
به طور کلی ایجاد درد و رنج برای آنها نادرست است.
آنها معتقدند حیوانات نباید به روش های بیشماری من جمله گوشت، شیر، تخم مرغ یا به طور کلی غذا، موضوعات تحقیقاتی مانند آزمایش حیوانات، خز یا لباس، موضوعات سرگرمی مانند شکار و سیرک، تحت عنوان دارایی مورد استفاده قرار بگیرند.
منتقدان حقوق حیوانات
در مقابل مدافعان حقوق حیوانات، کسانی هستند که به عدم التزام انسان به داشتن دستگاه اخلاقی باور دارند و می‌گویند جانوران هیچ حقوقی ندارند و انسان‌ها می‌توانند با آنها هر گونه که دوست دارند، رفتار کنند.
این افراد منتقدان حقوق حیوانات هستند و معتقدند حیوانات نمی‌توانند فکر کنند بنابراین نمی‌توانند صاحب حقوق باشند و فقط انسان ها به سبب اینکه دارای وظایفی هستند و می‌توانند فکر کنند، حق و حقوق دارند.
حقوق حیوان خانگی و حیات وحش را نه با توانایی تفکر و نه انجام وظایف می‌توان تعیین و مشخص نمود زیرا در این صورت که باید بگوییم نوزادان، معلولان ذهنی و بیماران روانی هیچ حقوقی ندارند!
بنابراین حتی اگر حیوانات هیچ وظیفه ای هم نداشته باشند باز هم ما انسان ها نمی‌توانیم آنها را به دلیل عدم رعایت انتظارات خود مجازات کنیم.
رایج ترین توجیهات برای استفاده از حیوانات
- حیوانات باهوش نیستند
- حیوانات به اندازه انسان ها حائز اهمیت نیستند
- خداوند حیوانات را برای استفاده انسان ها آفریده است
توجه بیشتر به حقوق حیوانات شیرده
به علت اینکه رعایت حقوق حیوان خانگی شیرده، ادای حق دو حیوان است، حمایت از حیوانات شیرده از اهمیت بیشتری برخوردار می‌باشد؛
حیوان شیر خوار ضعف جسمانی دارد و آسیب پذیر است پس نیازمند حمایت بیشتری است؛
مادر نیز به سبب اینکه به نوزاد شیر می‌دهد و در مقابل خطرهایی که او را تهدید می‌کند، حامی اوست، به حمایت بیشتری نیاز دارد.
مهمترین نکات و قوانین نگهداری از حیوانات خانگی
امروزه در جهان به خصوص در کشور ایران بسیاری از افراد تمایل زیادی به نگهداری از حیوانات خانگی چون سگ و گربه داخل خانه خود دارند اما باید نکاتی را در مورد آنها رعایت کنند که در راستای قوانین نگهداری از حیوانات خانگی باشد.
- اولین نکته ای در قوانین نگهداری از حیوانات خانگی ذکر می‌شود، نیاز آن به آب تازه و پاکیزه و ظرف نگهداری قابل شستشو و استاندارد آن است.
- نکته بعدی که در قوانین نگهداری از حیوانات خانگی یادآوری می‌شود، غذای سالم است.
هر موجودی با توجه به نیازهای بدن خویش به مواد غذایی سالم و خاصی احتیاج دارد و حیوانات خانگی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
سگ ها و گربه ها در خوردن غذا نسبت به سایر حیوانات خانگی لجبازتر هستند اما پرنده ها و ماهی ها از این نظر مشکلات کمتری دارند.
- یکی از چالش های بزرگ در نگهداری حیوان خانگی، محل ادرار و مدفوع و آموزش او در این خصوص است که این موضوع، یکی از مهمترین قوانین نگهداری از حیوانات خانگی به شمار می‌آید.
سگ ها خیلی سخت به محل مخصوص برای ادرار و مدفوع خود عادت می‌کنند اما این مسئله در گربه ها به سبب داشتن خاک دستشویی و در پرندگان به علت وجود سینی در پایین قفسشان، راحت تر است.
- نظافت و بهداشت حیوان خانگی از دیگر قوانین نگهداری از حیوانات خانگی است که موجب عدم انتقال بیماری می‌شود.
- قبل ازاینکه تصمیم به خرید و نگهداری حیوانات خانگی بگیرید باید بدانید که حیوان مورد نظرتان تا چه حد به تحرک نیاز دارد؛
برای مثال پیاده‌روی برای سگ ها امری ضروری است و توانایی اجتماعی آنها را تقویت و از افسردگی آنان جلوگیری می‌کند اما گربه ها معمولا نیاز چندانی به پیاده‌روی ندارند؛
پرندگان نیز بهتر است هر چند وقت یک بار در فضای آزاد خانه پرواز کنند.
جرم سگ گردانی در ایران
به سبب اینکه قانونگذاران ایران، حمل سگ را در درون خودروها و سگ‌گردانی را در مکان‌های عمومی جرم اعلام کرده اند، بهتر است برای حفظ سلامت و حقوق حیوان خانگی خود یا از پله های مخصوص آنها استفاده کنید یا شب ها، دیروقت آنها را برای پیاده روی به مکان های خلوت ببرید.
برای اینکه حوصله حیوانتان در خانه سر نرود نیز می‌توانید از انواع اسباب بازی ها بهره بگیرید.
سایر حقوق حیوان خانگی و حیات وحش
- مکان مناسب و شرایط زیستی درست
- شرایط روانی صحیح
- دسترسی به ملزومات بهداشتی حیوان خانگی و خیابانی
- دسترسی به امکانات درمانی برای آنها
- تامین امنیت برای آنها