انسان تنها موجود زنده در طبیعت نیست؛ زندگی ما در کره زمین، به همراه گیاهان، حیوانات و سایر موجودات امکان‌پذیر خواهد بود. سبک زندگی انسان و آسیب‌هایی که به طبیعت وارد کرده، نظم اکوسیستم و زندگی حیوانات را نیز دچار مشکل نموده است.
حیوانات در حال انقراض ایران نیز به‌دلیل مشکلات متعددی که انسان در سبک زندگی آن‌ها ایجاد کرده، روز به روز بیشتر می‌شود. به‌دلایل متعددی، حیوانات در معرض خطر انقراض ایران، رو به افزایش‌اند و تعداد زیادی از آن‌ها در دسته بندی حیوانات در معرض خطر انقراض جدی قرار دارند.
اگر شما نیز نگران چنین موضوعی هستید و دغدغه محیط زیست و حیوان دوستی دارید، این مطلب پتیا را با دقت مطالعه کنید تا اطلاعات کافی در خصوص حیوانات در حال انقراض ایران بدست آورید و در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید.
چرا حیوانات در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرند؟
معمولا به دلایل متعددی زندگی حیوانات دچار مشکل می‌شود. حیوانات اهلی و وحشی بسیاری در طبیعت زندگی می‌کنند. اکوسیستم منظم در طبیعت با قوانین خاص خود پیش می‌رود و کلیه حیوانات طبق همین قانون زندگی می‌کنند.
ورود انسان به طبیعت، مشکلات زیادی را به اکوسیستم و زندگی حیوانات تحمیل می‌کند. بدیهی است که با برهم خوردن نظم اکوسیستم، همه چیز تغییر می‌کند. تغییرات متعدد در سبک زندگی حیوانات، اصلی‌ترین علت افزایش تعداد حیوانات در حال انقراض ایران است.
انسان چه تاثیری در انقراض حیوانات دارد؟
طبق بررسی‌های انجام‌شده در سایت فروشگاه اینترنتی حیوانات خانگی، زیستگاه بسیاری از حیوانات اهلی و وحشی ایران، در طبیعت، جنگل و کویر است.
در واقع، حیوانات زیستگاه طبیعی خاص خودشان را دارند و در همان محیط، به بهترین شکل از پس خودشان برمی‌آیند.
زمانی که تغییرات اقلیمی در این زیستگاه‌ها ایجاد می‌شود، حیوانات با جابه‌جایی سعی بر حفظ بقای خودشان دارند؛ اما زمانی که انسان وارد این چرخه می‌شود، آسیب جدی به این زیستگاه وارد می‌کند.
آلوده کردن آب‌ها، شکار حیوانات، آتش سوزی جنگل‌ها، آسیب به بافت جنگل با ویلاسازی‌ها و ایجاد راه‌های مختلف در دل طبیعت و زیستگاه حیوانات، همگی موجب افزایش حیوانات در حال انقراض ایران می‌شود.
حیوانات در حال انقراض ایران
متاسفانه، به‌دلیل عدم درک به‌موقع خطراتی که انسان در طبیعت ایجاد کرده است، حیوانات در حال انقراض ایران رو به افزایش است. برای مثال، شیر ایرانی گونه منقرض شده‌ای است که هم اکنون دیگر در ایران زندگی نمی‌کند.
از بین رفتن یک گونه حیوانی، آسیب جدی به طبیعت و اکو سیستم منطقه وارد می‌کند. این گونه از شیر ایرانی، به‌طور جدی در حال انقراض بوده؛ اما هیچ اقدام درستی برای حفظ این گونه انجام نشده است.
تا جایی‌که این گونه منقرض شده است و تنها، زیرگونه‌ای از شیر ایرانی در هندوستان وجود دارد. ببر مازندران نیز گونه‌ای تقریبا منقرض شده است که سرنوشتی مشابه دارد و با شکار و تله‌های انسانی از بین رفته است.
بدیهی است که عدم رسیدگی به حیوانات در حال انقراض ایران، موجب طولانی‌تر شدن لیست حیوانات منقرض شده خواهد شد.
در ادامه مقاله، به بررسی حیوانات در حال انقراض ایران می‌پردازیم.
1- پلنگ ایرانی (Persian Leopard)
پلنگ ایرانی یکی از گونه‌های در خطر انقراضی است که IUCN آن را در لیست حیوانات در حال انقراض ایران قرار داده است.
متاسفانه، شکار انسان‌ها و استفاده از پوست پلنگ ایرانی موجب از بین رفتن این گونه زیبا در طبیعت ایران شده است.
پلنگ‌ها زندگی جمعیتی دارند. اصلی‌ترین علت قرار گرفتن پلنگ ایرانی در لیست حیوانات در حال انقراض ایران، همین است که به‌دلیل تغییرات متعدد در زیستگاه پلنگ ایرانی، تجمعی از آن‌ها در محیط مشخص زندگی نمی‌کند و همین موضوع، موجب آسیب پذیری شدید پلنگ شده است.
جاده سازی، جنگل زدایی، آتش سوزی، چرای دام، از بین بردن منابع غذایی حیوانات و شکارهای غیر مجاز، اصلی‌ترین مشکلاتی است که زندگی پلنگ ایرانی را تهدید می‌کند.
جریمه شکار پلنگ ایرانی 5 میلیون تومان بود که در سال 1394 به 80 میلیون تومان رسید و اخیرا با 120 میلیون تومان! متاسفانه، حتی جریمه مالی نیز، تاثیری در شکار این حیوان زیبا ندارد.
2- فک خزری (Caspian Seal)
فک خزری یا فک کاسپین یکی از حیوانات در حال انقراض ایران است که متاسفانه این روزها، به شدت تعداد این گونه در حال کاهش است.
همان‌طور که از اسم آن پیداست، این گونه از فک در دریای خزر زندگی می‌کند. ردپای رفتارهای انسانی در انقراض این گونه از فک دیده می‌شود.
تغییر در شرایط زیستی، آلودگی آب‌ها و شکار بی‌رویه فک‌ها اصلی‌ترین علت کاهش تعداد آن‌ها و افزودن اسم فک خزری در لیست حیوانات در حال انقراض ایران است.
3- گورخر ایرانی (Persian Onager)
یکی دیگر از گونه حیوانات در حال انقراض ایران، گورخر ایرانی است. این حیوان از زیرگونه گورخر آسیایی است که در خاورمیانه و چین زندگی می‌کرده است.
اما هم اکنون این گونه از حیوان در کلیه نقاط دنیا از میان رفته است و تعدادی از آن در ایران و 30 گورخر در مرکز تحقیقاتی آمریکای شمالی نگهداری می‌شوند.
این حیوان طی سال‌های اخیر در سمنان و فارس دیده شده است. متاسفانه، تعداد گورخر ایرانی به‌دلیل تغییرات اقلیمی در زیستگاه و همچنین، شکار بی‌رویه انسان‌ها به همراه آسیب‌های وارده توسط انسان، هر روز کاهش یافته است؛ تاحدی که امروزه به‌عنوان گونه‌ای در خطر انقراض شناخته می‌شود.
4- گوزن زرد ایرانی (Persian Fallow Deer)
یکی دیگر از گونه‌هایی که در خطر انقراض قرار دارد، گوزن زرد ایرانی است. این حیوان بسیار زیبا به دلیل دخالت‌های انسانی در زیستگاه‌های طبیعی دچار مشکلات متعددی شده است.
گیر افتادن گوزن زرد ایرانی در حوضچه‌های کشاورزی و کانال‌های آبرسانی کشاورزی با ورود انسان به محیط زیست این حیوان، زیاد شده است.
همین موضوع در کنار وجود شکارچیان سودجو و تله‌های انسانی با هدف استفاده از شاخ و پوست گوزن، موجب کاهش جمعیت این گونه زیبا در ایران شد.
گوزن زرد ایرانی در اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت، در دسته بندی گونه‌های در معرض خطر انقراض در ایران قرار دارد.
5- وزغ کویری (Kavir Toad)
وزغ کویری یکی دیگر از گونه‌های در معرض انقراض ایران است که در دسته وزع‌های راستین قرار دارد. پوست وزغ کویری به رنگ قهوه‌ای مات و یکدست است.
وزغ کویری در زیستگاهی بسیار خشک زندگی می‌کند که تنها دو چشمه با فاصله سی کیلومتر از یکدیگر وجود دارند.
بدیهی است که با تغییرات اقلیمی و آب و هوایی، زندگی این گونه حیوانی نیز، در معرض خطر قرار گرفته است و همین امر، وزغ کویری را در دسته حیوانات در معرض خطر انقراض ایران قرار داده است.
6- روباه بلانفوردیا یا شاه روباه قرمز
یکی از کمیاب‌ترین گونه‌های حیوانی در ایران، شاه روباه ایرانی است. ابعاد ظاهری این حیوان از روباه معمولی درشت‌تر است.
متاسفانه، زیبایی رنگ پوست این نوع از روباه، اصلی‌ترین انگیزه شکارچیان غیرمجاز برای شکار و ازبین بردن او است.
شکار روباه بلانفوردیا و تله‌های انسانی متعدد برای او، موجب کاهش چشم گیر تعداد این نوع روباه در ایران شده است و همین موضوع، موجب رساندن این حیوان به لیست حیوانات در حال انقراض حیوان گردید.
متاسفانه، دخالت انسان در زیستگاه‌ها و روند زندگی حیوانات، موجب تهدید جدی و انقراض آن‌ها می‌شود.
7- روباه ترکمنی یا شاه روباه کرساک
زیستگاه روباه ترکمنی در مناطق استپ بیابانی و نیمه خشک است. روباه ترکمن در نواحی ترکمن صحرا زندگی می‌کند و در گروه یا به‌صورت جفت جفت دیده می‌شود.
این نوع روباه معمولا توانایی بالا رفتن از درخت را نیز دارد. پس، به نظر می‌رسد که با توجه به مشخصات ظاهری حیوان، میزان خطر برای او بسیار کم خواهد بود!
اما این طور نیست!
متاسفانه، باز هم انسان و شکار ناشی از وسوسه استفاده از پوست ازرشمند این نوع از روباه، جان او را تهدید می‌کند.
تعقیب موتوری شکارچیان پلید، موجب ترس و فرار حیوان شده و در نهایت، با اسلحه کشته می‌شوند. همین امر، موجب کاهش جمعیت این گونه از روباه شده و او را در لیست حیوانات در معرض خطر انقراض ایران قرار داده است.
8- سیاه گوش ایرانی
تنها یک نمونه سیاه گوش ایرانی در حال حاضر شناسایی شده است که به‌عنوان ذخیره ژنتیکی، می‌بایست ارزشمند و باملاحظه نگهداری شود.
اما در کمال تاسف با بدترین شرایط در پارک ملی پردیسان تهران رهاسازی شده است و هیچ اقدامی برای حفظ بقا این گونه در معرض انقراض نمی‌شود.
بدیهی است که روزگرد بودن این گونه از گربه سان‌ها، تهدیدات بسیار بیشتری برای آن‌ها وجود داشته است.
تخریب زیستگاه سیاه گوش ایرانی، از بین بردن جنگل‌ها، زمین‌ها و برهم زدن نظم اکوسیستم در محل زندگی آن‌ها موجب کاهش بیش از اندازه جمعیت این حیوان زیبا شده است.
چگونه از خطر انقراض حیوانات جلوگیری کنیم؟
برای اینکه بتوانید از انقراض شدن حیوانات ایرانی جلوگیری نمایید، بهتر است به نکات زیر توجه داشته باشید:
-
- کنترل انقراض حیوانات، نیازمند برنامه‌ریزی مدون و اجرایی است که توسط نهادهای مسئول باید انجام شود. اما شما به‌عنوان شهروند می‌توانید با اقدامات جدی، از روند کاهشی انقراض مطمئن شوید.
- فرهنگسازی بخش مهم ماجرا است؛ سعی کنید حیوان دوستی و مراقبت از حیوانات را در زندگی‌تان به برنامه هر روز بدل کنید.
- با خرید غذای خشک از فروشگاه اینترنتی لوازم حیوانات خانگی در فصول سرد سال حیوانات را تغذیه کنید.
- حمایت از حیوانات در روزهای سرد به شما کمک می‌کند تا بتوانید به بهترین شکل ممکن فرهنگ کمک به حیوانات را در زندگی‌تان بگنجانید.
- از محصولات حیوانی، چرم و لوازم تزیینی و دکوری مثل حیوانات خشک شده و عاج و شاخ حیوانات استفاده نکنید.
- تحت هیچ شرایطی کت، لباس، شال و کلاه با پوست حیوانات خریداری نکنید. مصرف گوشت‌تان را کاهش دهید و به سمت و سوی گیاه‌خواری پیشروی کنید.
- حتما از معماری پایدار، اکسسوری پایدار و ظروف پایدار استفاده کنید تا امکان بازیابی آن‌ها وجود داشته باشد.
سوالات متداول حیوانات در معرض انقراض ایران
چه حیواناتی در ایران رو به انقراض هستند؟
به طور کلی، حیواناتی همچون روباه بلانفوردیا، وزغ کویری، پلنگ ایرانی، گورخر ایرانی، فک خزری، گوزن زرد، روباه ترکمنی و سیاه گوش‌ها بیشتر از سایر گونه‌های جانوری در حال انقراض هستند و متاسفانه، هیچ رسیدگی به این مورد نمی‌شود.
نحوه جلوگیری از انقراض حیوانات چگونه است؟
برای جلوگیری از انقراض حیوانات ایرانی باید از خرید لوازم و لباس‌هایی که از حیوانات تهیه شده است، خودداری نمود، گوشت کمتری مصرف کرد و همچنین، به تغذیه و جای خواب این حیوانات در فصل سرد سال نیز دقت کرد.
انسان ها در انقراض حیوانات چه نقشی دارند؟
یکی از عواملی که باعث انقراض بعضی از گونه‌های جانواری می‌شود، انسان‌ها هستند که برای جلوگیری از این مشکل باید از خراب کردن زیستگاه حیوانات و خشک کردن حیوانات اجتناب نمایید.